مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 246

پابوسی-زیارت

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن
چارک-یک چهارم
دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن
پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن
امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)
 

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان
 

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع
دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن
انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
چُل-آلت مرد

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب
اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

 

 

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)
چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

زرد گوش-بی رگ-ترسو

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

حاجیت-بنده

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

دندان شکن-قاطع-محکم
پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

 

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن
زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

حیوانی-نگا. حیوانکی

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

چرت بردن کسی را-غالب شدن حالت خواب بر کسی
 

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

چس مثقال-بسیار اندک-سبک و کم وزن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

پاشنه بخواب-کفش راحتی

دَدَر-بیرون-کوچه

از جگر گذشتن-نامردی کردن

خِرخِره-حلق-حلقوم
بدک-نه چندان بد

 

پُکیدن-ترکیدن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

بد قلق-بد عادت-بد ادا

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

 

بابا شمل-لوطی-داش مشدی
پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

خدا نگهدار-خدا حافظ

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

 

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

رومیزی-منسوب به میز

 

ریختگی-ریزش

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

 
بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی
افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

پیش کردن گربه-راندن گربه

زدن به سر کسی-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن
بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

دهن بسته-حیوان

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو
پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

آزگار-زمان دراز

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

دود چراغ-کشیدن شیره

ترکه-آدم باریک و بلند

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

دو رگه-از دو نژاد محتلف

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

 

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

 

خرده کاری-کار جزیی

 

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

چرخ ریسی-پنبه رشتن با چرخ ریسندگی

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

آکِله-جذام-زن سلیطه

 

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید
آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه
از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد
خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

 
زُل زدن-خیره نگاه کردن

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

 
آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

 

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن
از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

 

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

 

خود را بستن-پول دار شدن

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

حیوون-نگا. حیوان

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

رمباندن-خراب کردن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

 

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

 

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

 

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

حبه کردن-دانه دانه کردن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

 

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند
 

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

خبرنگاری-کار خبرنگار

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

 

چهار چوب ملا حیدر-جای تنگ و ناراحت کننده

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

زهره آب شدن-سخت وحشت کردن-از وحشت به حال مرگ افتادن

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

دست پیش-گدا

در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن

دورادور-اطراف-پیرامون-گرداگرد
 

آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

خرده بُرده-مشکل-اختلاف

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله
خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

رومیزی-منسوب به میز

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

دخترینه-دختر-مونث

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه
 

اُرُسی-کفش

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

 

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن
اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی
ازرق(چشم زاغ)
پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن
جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه
آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

استخوان جلوی سگ انداختن-با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن

توی کوک کسی یا چیزی رفتن-کسی یا چیزی را زیر نظر داشتن- توی نخ چیزی رفتن

از سر نو(دوباره)

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

 
جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

اتصالی کردن-در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

بار سرکه- ترش ابرو

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

احدالناس-کسی-فردی

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

دوسیه-پرونده

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

دوبل-دو برابر

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

ز ِله-ستوه-عجز
آتش‌بیار معرکه-فتنه‌انگیز میان دو دشمن

از نان خوردن افتادن(نان کسی آجر شدن)
زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

تته پته-لکنت زبان

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

 

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

ادا اصول(ادا اطوار)

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)
پوست کندن-سخت تنبیه کردن

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

دنده کج-کج خلق-یکدنده

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

حق نشناس-نا سپاس

پینه کردن- پینه بستن

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

راپرت-گزارش-خبر

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن