کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 442

چقال-مهمل بقال

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

 

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)
بیرون رفتن-به توالت رفتن

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

بفرما زدن-تعارف کردن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

 
آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد
آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد
دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

پیه سوز- پی سوز

رده-حرف زشت یا نامربوط

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

دستِ چپ-سمت چپ

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

چیز خور-مسموم شده
تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

زیر آبی-زیرآبکی

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

دست بده داشتن-بخشنده بودن

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

دزدیده-دزدکی

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

به تور زدن- به تور انداختن

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

آب به آسیاب کسی ریختن-با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

 

تته پته-لکنت زبان

 

 

فال بد زدن

 

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

 

 

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن
حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

خل و ول-دیوانه-ساده لوح
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

 
زهره دان-کیسه ی صفرا
ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه
آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند
تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه
دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

 

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

 

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

چله-چاق-چرب و چیلی

چیز فهم-عاقل و فهمیده

 

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن
پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

حساب سوخته-بدهی قدیمی

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)

آتشِ تر-شراب-لب معشوق

پوز زدن-دهان زدن
باب شدن-معمول و رایج شدن
اختر شمردن-شب‌بیداری

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

 

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن
تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

 

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

جمع و جور-منظم و مرتب

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده
تنگ آفتاب-درست در لحظه ی طلوع خورشی

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

خل و ول-دیوانه-ساده لوح

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی
بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن
به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

 
بالینی-کلینیکی
ابرو کج کردن-خشم گرفتن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

 

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

 

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)
پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

خیس شدن-تر شدن

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

از سر باز کردن-دور کردن-رفع مزاحمت کردن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط
خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

بنگی-معتاد به حشیش

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

 

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

بند کردن-محکم کردن

 

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

درب و داغان شدن

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

 
آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

تخت و تبار-خوب و رو به راه

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

بَزک-آرایش-چسان فسان
بچه ی-اهل ِ

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

چیلی-بدبیاری

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

 
چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

 

تت و پت-لکنت زبان

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

دیر کرد-تاخیر-تعویق

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

چلک بازی-بازی الک دولک

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

پشک انداختن-قرعه کشیدن

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

پیش رس-زود رس
به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن
چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود
خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

پر و پاچه-پا-پاچه
ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند
جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات

 

 
چینی بند-چینی بند زن

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد
 

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

بغداد خراب-شکم گرسنه

پاشیر-گودال پای شیر آب

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

آب نخوردن-درنگ نکردن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

اخم و تخم(ترش‌رویی، کج‌خلقی)
خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

 
آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن
پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

 

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

بند آوردن-متوقف کردن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

خرده خرجی-خرج های اندک
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

از چپ و راست-از همه سو-از همه جا

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

 

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

دال به دال-پشت سر هم

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

 
 

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

آن سفر-آن بار-آن دفعه
 

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

 

بی فکر-لاابالی-بی قید

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

دست بده داشتن-بخشنده بودن

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل
چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند
اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

اسباب‌کشی-نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

راحت باش-خطابی به سربازان به هنگام آموزش نظامی برای اندکی استراحت
چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن
روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند
بی سیرت-بی آبرو

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

آی زرشک-آی زکی

چوق-چوب-تومان

 

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط
 

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته
 

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)