لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 142

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

زُل زدن-خیره نگاه کردن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن
تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

الحق و الانصاف-انصافن-حقن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

 

چشم و ابرو-زیبایی چهره
خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

ته ریش-ریش اندک

 

اشک تمساح-گریه ی دروغین
چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

آتش بی‌باد(ظلم، می)
حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

بی حال-فاقد نیروی لازم-بی حوصله-خسته

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

انگشت‌شمار-کم-معدود

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

پیش کردن در-بستن در

رشوه خواری-دریافت دستمزد برای انجام کاری ناروا و غیرقانونی

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن
چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

 

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن
ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

 

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

 

 
خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

تنگ بودن وقت-دیر شدن

 

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

جزاندن-آزار و اذیت کردن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن
توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

دُم گرفتن-پشت سر هم ایستادن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

چش-چشم

 

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف
چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

چلو-برنج آب کشیده

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

حشری-شهوت ران-پر شهوت
تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن
چُر-ادرار

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

بیسار-فلان

زار-نا به سامان-خراب-بد

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن
جِر-اوقات تلخی-لج

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

چِخه-نگا. چِخ

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

بِر و بِر نگاه کردن-خیره نگریستن

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

پر و بال-امکان-فرصت

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

آبِ دندان(حریف ساده)

جا افتادن-سر جای خود آمدن

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده
راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت
از گردۀ کسی کار کشیدن(کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن)

دلداری دادن-تسلی دادن

خنگ خدا-نادان و کودن

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)
کار شگفت‌انگیز کردن

زیر جامه-زیر شلواری

خم گرفتن-فنی از کشتی

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

 

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

چشم سفیدی کردن-پر رویی کردن-گوش به حرف ندادن
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

باب-مرسوم-معمول

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

دنیا آمدن-زاده شدن

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

 

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

زیر چاقی-مهارت

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن

چفت کردن-با زنجیر بستن

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد
تره بار-میوه ها و سبزی ها

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

رده-حرف زشت یا نامربوط

خر آوردن-بدبخت شدن

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

پاک-به کلی-یکسره

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

دلداری دادن-تسلی دادن

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
حلال وار-به صورت حلال

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

خشکه پلو-کته

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

تند نویسی-سریع نویسی

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

 

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

چین خوردن-چروک شدن

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

 

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

 

دایه ی مهربان تر از مادر-پرستاری که بیش از مادر مواظب کودک است-کسی که تظاهر به دل سوزی می کند

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

 

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

خارشک-مردم آزار-سادیست

 

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

چلچل-خال خالی-ابلق

ادا اصول(ادا اطوار)

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
تند نویسی-سریع نویسی

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

از سر باز کردن(دور کردن، رفع مزاحمت کردن)

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

 

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

بختک-کابوسی به شکل هیکل که در خواب بر سینه ی شخص نشسته و مانع تنفس آزاد او می شود

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)
جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

 

بُراق-خشمگین-عصبانی
آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

 

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

 

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

بلا نسبت-دور از جانب شما

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

 

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

تا-توانایی

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

دولت منزل-دولت سرا

ته ریش-ریش اندک

حرص و جوش-عصبانیت

 

چراغ توری-چراغی نفتی که نور آن با توری مخصوصی پخش می شود

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

 

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

جز و ولز-نگا. جز و وز

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

 

 

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

چسی درکن-آدم پر مدعا

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

به نام نقی، به کام تقی-سودی که از آن کسی است نصیب کس دیگری شود

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن
خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

 

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

خورش دل ضعفه داشتن-هیچ گونه خوردنی نداشتن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

 

پیش کردن گربه-راندن گربه
تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد
تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

 

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

 

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

آی زرشک(آی زکی)

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

تخت پایی-صاف بودن کف پا

آلامد(باب روز، به‌رسم معمول)

توالت کردن-آرایش کردن
رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

دور-بار-دفعه-نوبت

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

 

دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

حاشیه دار-کناره دار

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

 

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن
دهن-واحد آواز خواندن
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن
دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه
ژست گرفتن-به بدن و چهره ی خود حالت ویژه ای دادن

 
حتم داشتن یق-ین داشتن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

بابا بزرگ-پدر بزرگ

 

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر
راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن