منتخبی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 389

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

بند آمدن-متوقف شدن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب
دلسرد کردن-ناامید کردن

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

خسارت دیدن-زیان دیدن

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود
تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه
بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

چین چینی-پر چین

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن
 

 

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

 

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز
تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

دخالت کردن-در آمدن در کاری

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

 

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

 

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

آکله فرنگی-سیفلیس
خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد
خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی
خصوصی-مقابل عمومی

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن
رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن
باهاس-باید-بایست
خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین
جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن
دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

 
بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)
زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

چشمه-نوع-قسم

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت
بی فکر-لاابالی-بی قید
دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

چقال-مهمل بقال

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

 
زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

بی در رو-بن بست

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن
زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن
بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

 
خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن
پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

 

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

پروار-فربه-چاق

چغل خور-سخن چین

 
درشت-حرف زشت-دشنام

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

خلاصه نویسی-کوتاه کردن مطلب
خوش خوراک-نگا. خوش خور

 

دلسرد کردن-ناامید کردن

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن
چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

دست کم-حداقل

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)
خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

شعله‌ی آتش

 

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش
دیر کرد-تاخیر-تعویق

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

 

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

دست و بال-دور و بر-اطراف
به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

 

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

ترش کردن-عصبانی شدن

 

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن
تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

 

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

 
دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

چروک-چین و شکن

تنوری-پخته شده در تنور

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

 

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

 

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

 

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا

آخش درآمدن-از درد نالیدن

 

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها
چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی
چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

 

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

 

داو-نوبت بازی

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

زرد گوش-بی رگ-ترسو

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی
دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند
جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ
 

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود
بیا بیا- برو برو
حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن
بامب-توسری

اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده
حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

خرده کاری-کار جزیی

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن
آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

چنار عباس علی-متلک بد

دندان شکن-قاطع-محکم

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

بیسار-فلان

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار
اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

چاخان پاخان-دروغ

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

از دست دادن(گم کردن)

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

راه راه-دارای خطوط موازی

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن
دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن
تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن
باش !-نگاه کن-ببین

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد
روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن

پروار-فربه-چاق

خوش منظره-خوش نما-زیبا

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

 
پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

 

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

 

چشم انداختن-نگاه کردن
ارواح شکمت-ارواح بابات

 

بیگاری-کار اجباری و بی مزد

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

چک و چانه-کنایه از دهان

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

آکله فرنگی-سیفلیس

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

بار خود را زمین گذاشتن-زایمان کردن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

حاملگی-آبستنی

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

 

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

دزد و دغل-نادرست و مکار

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

دم بازی-چاپلوسی-تملق

 

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

دور از جناب ب-لانسبت

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

پیش کردن-راندن به جلو

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)
جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

جهیزیه-نگا. جهیز

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

خارشک-مردم آزار-سادیست

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن
تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)